Mokosz to kolejna słowiańska bogini, o której niewiele wiadomo. Badacze kultu słowiańskich bogów wiele razy próbowali wyjaśnić, dlaczego dzisiaj tak niewiele wiadomo o rodzimych bóstwach żeńskich. Niektórzy tłumaczyli to tym, że boginie w słowiańskim panteonie nie odgrywały, aż tak ważnych funkcji. Jak było z boginią o imieniu Mokosz? Co było jej obszarem zainteresowań?

Kim jest Mokosz?

Mokosz to bogini wschodniosłowiańska, która znana jest również jako Mokosza oraz Mokusza.

Bogini ta wymieniana jest w panteonie włodzimierzowym obok innych bóstw, ale brakuje mocnych dowodów na to, że wierzono w nią na innych obszarach słowiańszczyzny.

Nie ma także pewności, jakie jest etymologiczne pochodzenie imienia Mokoszy.

Może mieć związek z sanskryckim „makha”, co oznacza „szlachetny, bogaty” albo z meksha, co z kolei znaczy „wyzwolenie, śmierć, mrok oraz sok roślinny”, ale również ze słowiańskim członem „mok”, co znaczy „moczyć, mokry” itp.

Poza tym może jeszcze istnieć jakieś powiązanie między słowiańską Mokosz a fińskim plemieniem Moksza.

Imię tej bogini pojawia się także w nazwach miejscowych, np. Mokszany, Moksza, Moksze, Mokszy Błoto oraz Mokuszów.

Obszar zainteresowań bogini Mokosz

Naukowcom trudno jest ustalić, jaka była konkretna domena Mokoszy.

To jedna z żeńskich bóstw w panteonie słowiańskim i podkreśla się, że bogini ta mogła mieć związki z szeroko pojętą ziemią, a to może oznaczać, że jest ona pozostałością pradawnego kultu Matki Ziemi.

Takie jej związki może potwierdzić bliskie zestawianie tej bogini z Welesem, czyli bogiem świata podziemnego, a także z Perunem, a był to jeden z najwyższych bogów, który posiadał zapładniającą moc w postaci deszczu.

Kult Matki Ziemi

Dzisiaj Mokosz łączy się z boginią deszczu, kultem „matki ziemi wilgotnej”, a zachował się on bardzo dobrze w kulturze ludowej, a przeważnie rosyjskiej.

Kiedyś na wschodnich ziemiach chłopi mieli zwyczaj wyznawania grzechów prosto do ziemi, ale też mieli zakaz ranienia ziemi w pewnych porach.

Wczesną wiosną ziemię traktowano jako kobietę brzemienną, która przygotowuje się do wypuszczenia plonów, dlatego nie można było jej orać, uderzać, a także rwać z niej trawy i unikano prac, polegających na grodzeniu lub wbijaniu kołków.

Na ziemię nie można było również upadać ani na nią spluwać, a każdy, kto dokonał jednego z tych haniebnych czynów wobec ziemi, musiał ją przeprosić.

Poza tym na ziemię przeklinano, ale także przysięgano, całowano oraz określano ją mianem świętej.

Aby zapewnić urodzaj, w ziemi zakopywano ofiary, a do tego odbywano lub symulowano na niej stosunki płciowe.

Mokosz i jej związki z tkactwem oraz przędzeniem

Ponadto dzięki folklorowi wiadomo, że Mokosz była również kojarzona z tkactwem przędzeniem, a wśród Rosjan bogini ta znana była pod postacią demona domowego, czyli kobiety z dużą głową, która w nocy przędła wełnę i strzygła owce, a poprzez to, że było słychać dźwięk kołowrotka, to dawała o sobie znać.

Zgodnie z tradycją ludową Mokoszy zostawiano ofiarę z kłębka wełny albo żywności.

To skojarzenie jej z wełną sprawiło, że niektórzy badacze zaczęli łączyć ją z odpowiedzialnością za ludzki los.

Na przykład w mitach indoeuropejskich bardzo dobrze zachowała się metafora ludzkiego żywota jako nici.

Dlatego też Mokosz jest utożsamiana z Dolą, czyli słowiańską personifikacją ludzkiego losu.

Jednak jest to trochę  niepewne połączenie, ponieważ z tymi słynnymi nićmi łączone były przeważnie potrójne bóstwa kobiece.

Mokosz i jej odpowiedniki

Jeśli uzna się, że wierzenia dawnych Słowian są jednolite, to Mokosz musiała mieć swoje odpowiedniki wśród zachodnich i południowych Słowian.

Na przykład na Bałkanach poświadczono kult Perperuny, a była to bogini deszczu i mokrej pogody, a także małżonka samego Peruna.

Poza tym była również nazywana Dodolą, a podobieństwo Mokoszy do Perperuny sprawiło, że również ją zaczęto postrzegać jako małżonkę Peruna.

Są także badacze, którzy zwracają uwagę na bliskość Mokoszy do Walesa, który był panem podziemnego świata, opiekunem zwierząt hodowlanych, a ich bliskość miała związek z ze sprawowanymi funkcjami.

Z kolei trudniej jest znaleźć odpowiednika Mokoszy wśród Słowian zachodnich, ale największy związek ma z boginią Łada, która była kojarzona z miłością i wegetacją, ale jej kult nie jest bardzo dobrze poświadczony.

Natomiast dniem tygodnia, który poświęcono Mokoszy jest piątek, a o zachodzie Słońca odbywają się dla niej śpiewy oraz tańce.

⇒ Czytaj także: PACHAMAMA – BOGINI SIEMIA

♦ Zareklamuj światu swoją działalność, produkty, miejsce, wydarzenie itd. – dodaj ogłoszenie ⇒ KLIK

♦ Odkrywaj zakryte z nami, wspieraj rozwój portalu ⇒ KLIK

♦ Współpraca reklamowa na portalu ⇒ [email protected]

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.

https://www.youtube.com/watch?v=zIhSqLKqVBI