PLACEBO – KŁAMSTWO, KTÓRE LECZY?

Placebo z języka łacińskiego oznacza „spodobam się”, w medycynie można uznać to określenie więc za metaforę. Oddziaływanie tego efektu wykorzystywane jest przez lekarzy od wieków. Z jego zastosowaniem sprawdzano działanie wielu leków przed wprowadzeniem na rynek — część osób dostawała prawdziwy lek, a pozostali cukierek, myśląc, że to ten sam farmaceutyk, stanowili jednak grupę kontrolną.

Dość powszechnie zdarzało się, że w sytuacji, gdy dwóm osobom podawano pozornie takie same tabletki, obie po pewnym czasie czuły poprawę samopoczucia, jej działanie.

Jednak tylko jedna z nich dostała prawdziwy środek leczniczy, u drugiej zadziałał efekt placebo.

Jednak aby cała ta mistyfikacja przyniosła zamierzone efekty, to chory nie może wiedzieć, że nie otrzymuje prawdziwych leków.

placebo-efekt.jpg
Placebo fot.123rf.com

Placebo opiera się na sugestii

Medycyna wykorzystywała placebo na długo przed tym jak zostało ono nazwane.

Substancje przygotowywane z żab, jaszczurek czy jednorożców przynosiły wyzdrowienie, nie dlatego, że naprawdę działały, ale dlatego, że zarówno osoba lecząca, jak i leczona wierzyły w skuteczność ich oddziaływania w konkretnej przypadłości.

Większość z nas wierzy, że leki, które otrzymujemy od lekarzy, stosujemy na co dzień, naprawdę działają i pozwalają zwalczać lub kontrolować konkretne dolegliwości.

Jednak jak wykazały badania naukowe, m.in. Office of Technology Assessment jedynie około 20% leków dostępnych na naszym rynku posiada udowodnione działanie.

Oznacza to, że były one przedmiotem prowadzonych testów klinicznych, które w sposób całkowicie jednoznaczny wyjaśniły mechanizmy ich działania.

placebo-testy-kliniczne.jpg
Testy kliniczne fot.depositphotos.com

Niestety jest to równoznaczne z tym, że wszystkie pozostałe preparaty stanowią jedynie placebo, które działa, bo w to wierzymy.

Nie możemy stwierdzić jednak, że przyjmowanie leków nie ma większego sensu.

Każde działanie ma swój cel i płyną z niego konkretne korzyści.

Przyjmijmy założenie, że nasze leki działają i na pewno znajdują się w tych 20%.

U niektórych osób już bowiem samo odwiedzanie gabinetu lekarskiego i zażywanie przepisanych leków umożliwia rychły powrót do zdrowia.

Propranolol – przykład, że placebo działa

Jest to lek, który zapisuje się pacjentom, którzy przeszli zawał serca.

Celem jego działania jest regulacja tętna oraz zapobieganie kolejnym uszkodzeniom w obrębie narządu.

W badanej grupie znalazło się 2 tysiące osób, co sprawia, że pozyskane dane są bardzo wiarygodne.

Wykazano, że u osób przyjmujących preparat regularnie śmiertelność była o połowę niższa niż u tych, którzy zapominali o konieczności zażycia tabletki propranolol.

Propranolol tabletki fot.depositphotos.com

W grupie kontrolnej również znalazły się osoby przyjmujący leki regularnie i nieregularnie – jednak one zażywały placebo.

Wielkim zaskoczeniem dla badaczy był fakt, że wyniki w tej grupie były identyczne jak pośród przyjmujących prawdziwy lek.

Dane te stały się więc potwierdzeniem, że placebo ma silne działanie lecznicze.

Nocebo, czyli niechciane przeciwieństwo

Nocebo z łaciny oznacza „będę szkodzić”.

Zdarza się, że podanie substancji obojętnej dla organizmu, którą określamy jako placebo, powoduje wystąpienie objawów niepożądanych, takich jak: nadmierna senność, bezsenność, bóle głowy, wymioty, biegunki, przyspieszenie akcji serca, obrzęki czy wysypkę.

Takie zjawisko nocebo występuje zwykle w sytuacjach, gdy sam pacjent jest w sposób negatywny nastawiony do terapii leczniczej.

placebo-nocebo.jpg
Placebo i nocebo fot.depositphotos.com

Może do tego dojść, jeśli chory zauważy u lekarza negatywne nastawienie do leczenia lub gdy zostanie mu przekazana informacja, że konkretny lek może być silnie szkodliwy.

Niekiedy niechęć może pojawić się również na skutek mało atrakcyjnego wyglądu samej tabletki.

Placebo i jego niezrównane możliwości

Wiemy, że jeśli chodzi o ból to placebo, może działać nawet w 60% tak samo efektywnie co najlepsze dostępne na rynku leki o działaniu przeciwbólowym.

Dlaczego? Oddziałuje ono na nasz mózg, pobudzając produkcje endorfin, które są naturalnymi substancjami morfino podobnymi.

Badania udowodniły, że nadmiernie wysoki poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu wpływa na upośledzenie pracy układu odpornościowego.

kortyzol-wzór-chemiczny.jpg
Wzór chemiczny kortyzolu fot.depositphotos.com

Pacjenci, którzy przyjmują placebo myślą, że otrzymują najlepszy i najbardziej efektywny lek, dostępny na rynku.

W związku z tym znika stres związany z chorobą, a układ odpornościowy zaczyna zdecydowanie lepiej funkcjonować i uzyskuje możliwość zwalczania chorób zakaźnych lub nawet nowotworów.

Takie działanie placebo potwierdzone zostało u pacjenta z Kalifornii, u którego występował nowotwór wielkości piłki tenisowej i rokowania nie były najlepsze.

Pewnego dnia usłyszał on o nowoczesnym leku, surowicy – Krebiozen.

placebo-ampułki.jpg
fot.depositphotos.com

Nakłonił lekarza do jego podania.

Odbyło się to w piątek, a w poniedziałek lekarz zastał pacjenta w szczytowej formie żartującego z pielęgniarkami.

Badania wykazały, że nowotwór zniknął.

Pacjent wyszedł do domu i wrócił do swojego życia.

Po pewnym czasie przeczytał publikację, która otwarcie krytykowała lek, który go uleczył i od tego momentu rozpoczął się nawrót choroby.

Pokazuje to, jak silny związek z wyleczeniem z ciężkich chorób ma ludzka psychika.

Efekt placebo i zasady skutecznego działania

Aby placebo odniosło zamierzony efekt, konieczne jest zaaranżowanie całej otoczki.

Pacjent musi uwierzyć, że przyjmuje prawdziwy i niezwykle skuteczny lek.

Prowadzono liczne badania, które ukazały, jakie powinny być założenia terapii z zastosowaniem placebo, aby była ona skuteczniejsza.

• Tabletka – powinna mieć kolor czerwony, być duża i gorzka.

placebo-czerwona-tabletka-pigułka.jpg
Placebo fot.depositphotos.com

• Lek polecany jest przez znanego lekarza.
• Preparat powinien mieć łacińską nazwę.
• Cena zakupu powinna być wysoka.
• Do leku powinna również być załączona ulotka informująca o możliwych działaniach ubocznych.
• Lek powinien być trudny do zdobycia.
• Terapia powinna odbywać się również w odpowiedniej dla pacjenta oprawie, wskazana jest empatia wykazywana przez personel medyczny, wysłuchanie skarg i rozważanie możliwości będzie lepsze niż szybkie i nieustanne poddawanie chorego kolejnym testom.

Eksperymenty kliniczne

Stanowią one jedyną dla nauki uznawaną formę stosowania placebo.

Zbierana jest grupa osób chorujących na tę samą chorobę.

Informuje się ich, iż otrzymają pewien lek.

Połowa osób dostaje prawdziwy farmaceutyk, a druga połowa placebo wyglądające w identyczny sposób.

placebo-dwie-takie-same-tabletki.jpg
Placebo fot.depositphotos.com

Ani chorzy, ani lekarze w czasie rozdawania tabletek nie wiedzą, czy podają cukierka, czy lek.

Sprawdzane jest, czy w grupie leczonej nowym, testowanym lekiem odsetek osób z poprawą lub wyleczeniem jest większy niż w grupie kontrolnej placebo, co będzie oznaczało, że jest on skuteczny.

Sprawdzane są również skutki uboczne.

Jeśli w grupie osób, które testują farmaceutyk, jakieś dolegliwości pojawiają się częściej niż w tej z placebo, oznacza to, że są one powodowane przez sprawdzany lek.

Placebo w praktyce i etyce

Z pewnością można zauważyć, że efekt placebo działa.

Przynajmniej w pewnych uzasadnionych przypadkach.

Pojawia się tu jednak temat do szerokiej dyskusji.

Czy można nie informować chorego, że tabletki, które przyjmuje, są placebo?

placebo-szpital-pacjent.jpg
fot.depositphotos.com

Czy można w zamierzony sposób, z premedytacją odmówić mu leczenia skutecznym środkiem i zaryzykować pogorszenie stanu zdrowia?

Przekazanie takich danych choremu sprawi, że przestanie on być podatny na placebo, jednak jeśli tego nie zrobimy, postąpimy nie etycznie.

Czy można odpowiedzieć na te pytania i znaleźć rozwiązanie?

Czy istnieje sposób na skuteczne, etyczne i bezpieczne stosowanie placebo przy choćby niektórych schorzeniach?

Skuteczna pomoc psychologiczna kliknij  TUTAJ

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.

P.S. Informacje przedstawione w artykule nie są pisane przez lekarza. Nie są one fachową opinią, ani poradą medyczną. Nie mogą zastąpić opinii i wiedzy pracownika służby zdrowia, np. lekarza. Wszelkie rady, które są na mojej stronie stosujesz wyłącznie na własną odpowiedzialność.