FATAMORGANA – SKĄD POCHODZĄ ZŁUDNE OBRAZY W POWIETRZU?

Fatamorgana, którą bardzo często można ujrzeć podczas pobytu na pustyni, jest jednym z bardzo interesujących zjawisk przyrodniczych o niezwykle efektownym wyglądzie. Złudne obrazy ukazywane w powietrzu mogą zmylić nawet największego niedowiarka. Jak powstają? Czy można doświadczyć fatamorgany w Polsce?

Co to jest fatamorgana?

Nazwa fatamorgana pochodzi od imienia wróżki Morgany Le Fay, której to niegdyś przypisywano zdolność wywoływania tego zjawiska.

Fatamorgana często jest określana jako miraż.

Jest to nic innego jak efektowne zjawisko powstania pozornego obrazu odległego przedmiotu w wyniku różnych współczynników załamania światła w warstwach powietrza posiadającego różną temperaturę oraz gęstość.

Miraż górny i dolny

Powszechnie wyróżnia się miraż górny oraz dolny.

Miraż górny jest powszechnym zjawiska wielokrotnego załamania się światła w kolejnych warstwach powietrza.

Działanie to powoduje rozchodzenie się światła po linii krzywej.

I tak na przykład jeśli dany obserwator znajdzie się w takim miejscu, gdzie dochodzi światło odbite od statku, to wówczas na przedłużeniu promieni wpadających do jego oka może ujrzeć prosty obraz statku na tle nieba.

Nieco inaczej wygląda zjawisko mirażu dolnego.

Tego typu fatamorgana jest zazwyczaj obserwowana w stosunkowo chłodne dni, gdy temperatura powietrza nie przekracza 19°C.

Miraż dolny najczęściej można zaobserwować pod horyzontem.

O jego powstaniu głównie decyduje dostatecznie silne nagrzanie dużej powierzchni podłoża, w postaci piasku na pustyni, szosy asfaltowej czy też ściany budynku.

W przypadku tego zjawiska promienie świetlne są mocno zakrzywiane w górę, w kierunku chłodniejszego oraz gęstszego powietrza.

fatamorgana.jpg
foto.shutterstock.com

Sytuacja taka bardzo często występuje właśnie na obszarach pustynnych, zwłaszcza wieczorową porą.

Wówczas to piasek oddaje swe ciepło i w ten sposób mocno nagrzewa warstwę powietrza znajdującą się tuż nad swoją powierzchnią.

Podczas zjawiska mirażu dolnego zakrzywione promienie docierają pozornie do oka obserwatora z innego kierunku, co przyczynia się do wywołania obrazu zwierciadlanego.

Miraże tego typu mogą być odwrócone albo proste.

Warto wiedzieć o tym, że w identyczny sposób powstaje miraż, który to jest często obserwowany na rozgrzanej drodze.

Wówczas często wygląda on jak duża kałuża wody, w której widoczne jest odbicie.

Niemniej jest to tylko efekt pozornych odbić dalekich krajobrazów lub nieba.

Na pustyni i nie tylko…

Fatamorgana to powszechne zjawisko, które można często podziwiać w różnych częściach świata.

Najczęściej kojarzy się ono z gorącymi piaskami pustyni.

Niemniej to niezwykle ciekawe zjawisko przyrodnicze nie jest tylko i wyłącznie atrybutem pustyni.

Można go również doświadczyć na obszarach polarnych.

W zapiskach wielu badaczy znajdują się drobiazgowe opisy miejsc, które w rzeczywistości nie istnieją.

miraż.jpg
foto.shutterstock.com

Przykładowo znany podróżnik Robert Peary, w czasie wyprawy na Biegun Północny w 1906 roku zobaczył przez swą lornetkę białe szczyty odległego, nieznanego dotąd nikomu lądu.

To niezwykłe odkrycie opisał w swoim dzienniku, a owa wyspa otrzymała nazwę „Ziemia Crockera” (od nazwiska sponsora wyprawy Peary’ego).

Co więcej, to tajemnicze miejsce trafiło do amerykańskich map hydrograficznych.

Jednak, gdy w 1914 roku została zorganizowana kolejna wyprawa, której celem było zbadanie nowego lądu, wówczas okazało się, że lodowa wyspa nie istnieje.

Miraże bardzo często pojawiają się również w Cieśninie Mesyńskiej.

W tym miejscu zjawisko to wygląda bardzo efektownie.

Ponadto fatamorgana często ukazuje się nad Jeziorem Genewskim oraz w Zatoce Toyama w Japonii.

Z kolei w Polsce zjawisko fatamorgany można zobaczyć na Pustyni Błędowskiej oraz na Wyżynie Śląskiej.

⇒ Czytaj także: ŚWIATŁA Z HESSDALEN I ICH NIEWYJAŚNIONE TAJEMNICE

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.