Debata nad tym, czy ludzie mają zmysł magnetyczny, trwa od dawna. Biolodzy przypisywali jego istnienie migrującym ptakom, żółwiom morskim, motylom i rybom, ale sceptycznie odnosili się do jego ewentualnego istnienia u ludzi. Najnowsze technologie pozwoliły jednak badaczom ponownie rozpatrzyć tę kwestię, a ich ustalenia mogą zadziwić sceptyków…

Jak działa biologiczny zmysł magnetyczny?

Przez ostatnie 50 lat naukowcy wykazali, że setki organizmów w prawie wszystkich gałęziach królestw bakterii, protistów i zwierząt mają zdolność wykrywania i reagowania na pole geomagnetyczne Ziemi.

U niektórych zwierząt – takich jak pszczoły miodne – geomagnetyczne reakcje behawioralne są tak silne, jak reakcje na światło, zapach lub dotyk.

Biolodzy zidentyfikowali silne reakcje u kręgowców, począwszy od ryb, płazów, gadów, licznych ptaków i różnorodnych ssaków, w tym wielorybów, gryzoni, nietoperzy, krów i psów – z których te ostatnie można wyszkolić tak, aby odnalazły ukryty magnes prętowy.

We wszystkich tych przypadkach zwierzęta wykorzystują pole geomagnetyczne jako element umożliwiający im (oprócz słuchu, wzroku i węchu) zdolności naprowadzania, wybierania właściwej drogi i nawigacji.

Sceptycy jednak przez długi czas odrzucali wcześniejsze doniesienia o tym, że w ogóle istnieje taki zmysł.

Zrobili to głównie dlatego, że nie wykryto mechanizmu biofizycznego, który mógłby przekształcić słabe pole geomagnetyczne Ziemi w silne sygnały neuronowe.

Pogląd ten został radykalnie zmieniony przez odkrycie, że żywe komórki mają zdolność budowania nanokryształów ferromagnetycznego magnetytu mineralnego – czyli czegoś w rodzaju drobnych magnesów żelaznych.

Biogenne kryształy magnetytu były najpierw widoczne w zębach jednej grupy mięczaków, później w bakteriach, a następnie w wielu innych organizmach, począwszy od protistów i zwierząt, takich jak owady, ryby i ssaki, w tym także w tkankach ludzkiego mózgu.

Niemniej jednak naukowcy nie uważali ludzi za organizmy wrażliwe magnetycznie.

Jednak tylko do czasu…

Ludzka magnetorecepcja

Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych i Japonii odkryli różne wzory fal mózgowych u ludzi, które występują w odpowiedzi na określoną zmianę pola magnetycznego.

Ich badanie opublikowano w czasopiśmie eNeuro.

Zespół badawczy pod kierownictwem geologa Josepha Kirschvinka i neurologa Shin Shimojo z Caltech oraz neuroinżyniera Ayu Matani z University of Tokyo sugeruje, że istnieje nowy zmysł ludzki, który nazywają magnetorecepcją.

Podczas eksperymentu poproszono 34 uczestników, aby usiedli w cichej, ciemnej komorze testowej, która przypominała zmodyfikowaną klatkę Faradaya.

Kazano im się odprężyć i zamknąć oczy.

Komora była wyłożona cewkami elektrycznymi, przez które badacze przepuszczali prądy elektryczne, których intensywność była tak kontrolowana, aby pozostawała taka sama jak siła naturalnego pola Ziemi i mogła być skierowana w dowolnym kierunku.

Każdy uczestnik badania był monitorowany przez EEG, które rejestrowało aktywność elektryczną ich mózgów, podczas gdy otaczające pole magnetyczne obracało się w różnych kierunkach.

Ta konfiguracja symulowała efekt, że ktoś obraca się w różnych kierunkach w naturalnym, niezmiennym polu Ziemi, nie wymagając od uczestnika rzeczywistego ruchu.

Całkowity bezruch uniemożliwił myślom motorycznym kontrolowanie fal mózgowych związanych ze zmianą pola magnetycznego.

Naukowcy porównali te odczyty EEG z odczytami EEG osób z prób kontrolnych, w których pole magnetyczne wewnątrz komory się nie poruszyło.

Chcieli określić, czy mózg reaguje na zmiany kierunku pola magnetycznego.

Okazało się, że zmiany w polu magnetycznym wywołały zmiany w falach mózgowych alfa u ludzi.

U czterech badanych zaobserwowano silne reakcje na zmianę pola magnetycznego, fale mózgowe alfa zmniejszyły amplitudę aż o 60 procent.

Zareagowali jednak tylko wtedy, gdy pole przesunęło się z północnego wschodu na północny zachód.

Kilku uczestników zareagowało również na inne eksperymenty, które symulowały podróż między półkulą północną i południową.

Eksperyment został powtórzony jeszcze raz kilka tygodni później, by sprawdzić jego wiarygodność – wyniki zostały powtórzone.

Podświadome rejestrowanie zmian

Wszyscy uczestnicy eksperymentu byli nieświadomi zmian pola magnetycznego i reakcji mózgu.

Czuli, że podczas całego badania nic się nie wydarzyło – po prostu siedzieli w ciemności przez godzinę.

Jednak zapisy EEG ujawniły szeroki zakres różnic pracy ich mózgów.

U niektórych nie wykazywały żadnej reakcji, podczas gdy u innych były one aż niewiarygodnie silne.

Chociaż ludzka reakcja na zmienność pola magnetycznego Ziemi może wydawać się zaskakująca, to jednak te ukryte zdolności drzemią u niektórych z nas i są podświadomie rejestrowane.

Słabsze i silniejsze reakcje mózgu na te zmiany sugerują pewne indywidualne różnice w zdolnościach nawigacyjnych u ludzi.

Cały zakres naszego magnetycznego dziedzictwa i szczegółów magnetycznego zmysłu pozostaje teraz do odkrycia.

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.