Nirwana – stan znany z buddyzmu, hinduizmu i jainizmu. Pojęcie to liczy ponad 2500 lat i przez wieki różni uczeni i filozofowie starali się wytłumaczyć jego koncepcję. Powszechnie przyjęto kojarzyć je z lekkością i obezwładniającym poczuciem szczęścia, pogrążeniem w nicości, spokojem i błogością. W rzeczywistości pojęcie nirwany jest znacznie szersze, bo dotyczy uwolnienia się od cierpienia.

Nirwana, czyli koniec cierpienia

Pojęcie nirwany w sanskrycie, w języku palijskim nibbana, dosłownie oznacza „zgaśnięcie”.

Składa się z przedrostka ni[r] – tłumaczonego jako bez, z dala od, na zewnątrz oraz rdzenia va[na] – odnoszącego się do powiewu.

Buddyści mówiąc o nirwanie, mają na myśli przerwanie drogi cierpienia.

Ludzkie cierpienie bierze się z niewłaściwego postrzegania, z avidja, czyli niewiedzy.

Dlatego też tak chętnie praktykowana jest medytacja, która pozwala patrzeć głębiej, spoglądać w głąb siebie i likwidować niewłaściwe postrzeganie rzeczywistości.

Usunięcie niewłaściwej percepcji pozwala osiągnąć wolność od cierpienia i wszelkiego nieszczęścia, które zawsze pochodzą ze złego postrzegania siebie i innych.

Nasze wzajemne błędne postrzegania prowadzą do nienawiści, strachu i przemocy.

Nirwana pomaga usunąć niewłaściwą percepcję i w konsekwencji pozbyć się cierpienia.

W czasie głębszej medytacji odkrywamy, że pojęcia istnienia i nieistnienia, narodzin i śmierci są niewłaściwe.

Nirwana, która jest naszą prawdziwą naturą, pozwala zrozumieć, że nie ma narodzin, nie ma śmierci, nie ma bytu i niebytu, ale jest wolność od wszelkiego rodzaju pojęć i poglądów, które stanowią fundamenty cierpienia i błędnej percepcji.

Nirwana oznacza uwolnienie się od tych więzi, które nas zniewalają.

Jest stanem głębokiego spokoju i wielkiej mądrości.

Budda nauczał, że nirwana to największe szczęście, które przychodzi, gdy jesteśmy uwolnieni od cierpienia i bólu lub poszukiwania przyjemności w nietrwałych (przejściowych) materiach i sprawach.

Sens egzystencji

Tak jak i inne religie, buddyzm daje nadzieję na to, że istnieje życie po śmierci, a sens tej nadziei skupia się właśnie na stanie nirwany, który jest celem egzystencji każdego buddysty.

Nirwana nadaje sens życia, jest celem, do którego należy dążyć.

Nie jest to jednak cel rozumiany tak, jak chrześcijańskie wyobrażenia o życiu wiecznym.

Różne szkoły buddyjskie rozumieją nirwanę na różne sposoby (np. jako wyzwolenie się od narodzin i śmierci, zakończenie cierpienia, stan transcendencji, jedności z absolutem), ale zasadniczo zgadzają się, że nirwana nie jest miejscem, lecz raczej stanem istnienia.

Sam Budda mawiał, że wszystko, co zdefiniujemy na temat nirwany, będzie błędne, ponieważ znajduje się ona poza przestrzenią, czasem i definicją, więc język jest niewystarczający do jej omówienia.

Ten stan musi być doświadczony tu i teraz, aby stać się zrozumiałym.

Nirwana i ludzki umysł

Ludzki umysł nie ma żadnych ograniczeń.

Codziennie neuropsycholodzy odkrywają nowe schematy, zdolności poznawcze i znakomite funkcje mózgu, twierdząc, że umysł ludzki jest nadzwyczajnym systemem, który jest milion razy bardziej zaawansowany niż najnowsze komputery.

W buddyzmie nie ma podziału na fizyczne i psychologiczne aspekty życia.

Doświadczenia jednego z nich wpływają na doświadczenia drugiego.

Nirwana jest rozpoznawalna przez umysł.

Innymi słowy, ludzki umysł może funkcjonować na poziomie wyższych funkcji poznawczych, na wyższych poziomach samoświadomości.

Stan nirwany jest formą osiągnięcia wyższego stanu psychicznego, w którym doświadczamy jedności i całkowitości wszystkiego, co jest.

Ta jedność i wzajemne powiązania wszystkich rzeczy z perspektywy buddyjskiej są prawdziwie obiektywną rzeczywistością.

Stan oświecenia

Nirwanę można doświadczyć jedynie po osiągnięciu oświecenia, które stanowi buddyjską świętość, czyli doskonałe poznanie.

Prowadzi do niego dziesięć stopni tzw. bhūmi, które wiodą do stania się bodhisattwą, czyli istotą o oświeconym umyśle, kierującą się w życiu altruizmem, dobrem i czystością.

Systematyczna kontemplacja, wyzwalające ćwiczenia i pokonywanie kolejnych poziomów pozwalają na wewnętrzne doskonalenie się, pozbywanie się egoizmu i gniewu oraz konsekwentnie wzmacniają mądrość i moc.

Kolejne poziomy dotyczą radowania się częściowym urzeczywistnieniem się prawdy, nieskazitelności, świetlistości i promienności mądrości, pokonywaniu niewiedzy, manifestacja mądrości, dalekiego zajścia, niezakłócania harmonii, swobodnego i nieograniczonego głoszenia dharmy oraz niesienia dobra.

Ścieżki nirwany

Budda nauczał, że nirwana jest ostatecznym celem ludzi i wzywał swoich wyznawców, aby dążyli do jego osiągania.

Do stanu oświecenia i całkowite wyzwolenie się od cierpień i wszystkich ziemskich pragnień prowadzi kilka ścieżek.

Wśród nich wymienia się drogi:
• właściwych poglądów;
• właściwego myślenia – opartego na życzliwości, pozbawionego chciwości, żądzy i pragnień;

• właściwej mowy – bez kłamstw, obmawiania, krytykowania itp.
• właściwego postępowania – skoncentrowanego na pomocy, altruizmie, bez czynienia zła;
• właściwego sposobu pozyskiwania pieniędzy – brak kradzieży, oszustw, malwersacji finansowych;
• właściwej uwagi i skupienia;
• właściwego dążenia – popieranie i czynienie dobra oraz niwelowanie zła;
• właściwej koncentracji – opartej przede wszystkim na praktykach medytacyjnych.

Czy warto dążyć do osiągnięcia stanu nirwany?

Niech odpowiedzią na to pytanie będzie fragment buddyjskiego tekstu pt. „Cieszyć się tym, co znajduje się poza przestrzenią i czasem”, który tak oto opisuje nirwanę:

Jelenie chronią się w lasach. Ptaki w chmurach na niebie […] Ci, którzy praktykują prawdę, polegają na nirwanie, aby żyć w wolności…

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.