CZŁOWIEK I UDERZENIE PIORUNA – FAKTY I MITY

Piorun to naturalne zjawisko, które jest bardzo intensywnym wyładowaniem atmosferycznym, a dochodzi do niego podczas burzy. W wyniku porażenia piorunem umiera jedna osoba na dziesięć, a u pozostałych dochodzi do wielu, często nieodwracalnych, zmian. Kiedyś wierzono, że uderzenie piorunem przytrafia się tylko osobom wybranym, ale wiadomo było, że można go przypłacić życiem.

Jak powstaje piorun?

Piorun to przepływ energii elektrycznej pomiędzy dwoma ciałami.

W tym przypadku są to chmury oraz powierzchnia Ziemi.

Najczęściej pojawiają się podczas burzy, ale mogą również pojawić się w innych okolicznościach.

Błyskawice występują też podczas erupcji wulkanów, bardzo intensywnych pożarów lasów, wewnątrz huraganów oraz podczas gwałtownych burz śnieżnych.

Aby doszło do powstania pioruna, muszą pojawić się dwa elementy, które są naładowane przeciwnymi ładunkami.

We wnętrzu chmur burzowych oraz w ich okolicy tymi elementami są różnej wielkości kryształki lodu, a także krople wody.

Właśnie te kryształki lodu i krople wody poruszają się i zderzają się ze sobą, a poprzez to nadają chmurze odpowiedni ładunek.

Te, które są małe i dodatnio naładowane, będą się unosiły ku górze chmury.

Natomiast cząstki większe i naładowane ujemnie będą zbierały się na dole chmury.

W ten sposób gromadzi się ładunek i jeżeli jest odpowiednio duży, to przeciwstawne cząsteczki będą przyciągały się i wyładowywały w postaci piorunów.

Taka energia może pojawić się wewnątrz chmur lub pomiędzy nimi.

Różnicą potencjałów, jakie wytwarzają się pomiędzy chmurami a ziemią, są błyskawice.

Każdy piorun składa się dwóch wyładowań.

Pierwsze z nich jest to tzw. wyładowanie pilotujące, które tworzy drogę do przeskoku ogromnej iskry, gdyż biegnie od chmury do ziemi.

Natomiast wyładowanie główne biegnie trasą zjonizowaną w odwrotnym kierunku.

Niebezpieczny piorun

Okazuje się, że pioruny są nieprzewidywalne, ponieważ można dokładnie określić położenie burzy i sztormów, ale piorunów już nie.

Piorun może nawet uderzyć w odległości 20 km od chmury burzowej.

Błyskawice do ziemi wędrują najkrótszą, ale też najbardziej przewodzącą drogą.

Jej celem jest zazwyczaj dodatnio naładowana powierzchnia oraz najwyższy punkt, np. antena, dom, drzewo, ale też człowiek.

piorun.jpg
Uderzenie pioruna foto.depositphotos.com

To już pewnie każdy wie, że najmniej odpowiednim miejscem do schowania się przed burzą są samotnie stojące drzewa.

Jeśli są wysokie, to zwiększa się ryzyko uderzenia, a człowiek przewodzi napięcie lepiej niż drewno.

Piorun może nas uderzyć w sposób bezpośredni albo pośredni, gdy trzymamy się, np. metalowej balustrady.

W związku z tym wystarczy mała odległość od uderzonego miejsca, ponieważ prąd, po takim wyładowaniu i trafieniu w ziemię, rozchodzi się na wszystkie strony.

Dodatkowo pojawia się przy tym efekt napięcia krokowego, a to oznacza, że w różnych miejscach natężenie prądu będzie miało różną wartość.

Przepływ napięcia przez organizm człowieka

Osoba, która została porażona prądem, może umrzeć w wyniku porażenia mięśnia sercowego, czyli zakłócenia rytmu pracy serca albo całkowitego zatrzymania akcji serca.

Kiedy przez organizm człowieka przepływa duże napięcie, to dochodzi do zachwiania działania układu nerwowego, ale też może dojść do skurczów mięśni, zaburzeń wzroku i słuchu, bezdechu oraz utraty przytomności.

Sposoby uderzenia przez piorun

Jest kilka możliwości, w jaki sposób błyskawica może dotrzeć do człowieka.

Jednym z nich jest uderzenie bezpośrednie, do którego najczęściej dochodzi na otwartej przestrzeni.

Przy tym uderzeniu człowiek staje się głównym kanałem wyładowania pioruna.

Jest to najbardziej zabójcze uderzenie dla człowieka.

Przy takim porażaniu piorunem prąd będzie kierował się wzdłuż i nieco powyżej warstwy skóry, ale też część tej energii trafia do wnętrza ciała.

Przeważnie wędruje do systemu nerwowego i układu sercowo – naczyniowego.

Może to być również uderzenie najpierw w jakiś wyższy obiekt, przy którym się znajdujemy, a następnie uderza w człowieka.

Można powiedzieć, że porażenie przeskakuje na człowieka i dzieje się tak najczęściej, gdy stoi się od tego obiektu oddalonym o jakieś 30 – 60 cm.

Innym rodzajem porażenia piorunem jest porażenie z podłoża.

Kiedy piorun uderza w drzewo albo jakiś inny obiekt, to dochodzi do wyzwolenia dużej ilości energii, która przenosi się po całym gruncie.

Wtedy w podłożu tworzy się prąd, który może porazić człowieka.

Prąd może przejść nie tylko przez ziemię, ale również przez podłogę, która ma także zdolność do przewodzenia energii elektrycznej.

Do porażenia piorunem może dojść również w wypadku przewodzenia.

Piorun jest energią, która może podróżować poprzez dalekie odległości, np. w drutach.

To sprawia, że nawet w zamkniętym pomieszczeniu nie jest się bezpiecznym.

pioruny-burza.jpg
Burza foto.123rf.com

Do porażenia może też dojść przez tzw. odseparowany piorun.

Chodzi tutaj o to, że błyskawica jest odseparowana od głównego rdzenia wyładowania.

Jednak jest to najrzadziej spotykany rodzaj uderzenia pioruna w człowieka.

W tym przypadku błyskawica tworzy się dzięki strumieniowi naładowanych cząsteczek elektrycznych, które pochodzą zarówno od chmury, jak i od podłoża, ale od ziemi jest więcej takich cząsteczek.

Jeśli człowiek znajduje się w pobliżu takiego strumienia, to dochodzi do wyładowania i człowieka może porazić prąd.

Objawy porażenia piorunem

W piorunie prąd elektryczny ma natężenie od 10 000 do 200 000 A, a szczyt swój osiąga nawet po upływie 5 – 10 mikrosekund.

Natomiast napięcie wynosi od 20 000 000 do 1 000 000 000 V, a temperatura wewnątrz pioruna może mieć nawet 8 000°C.

Dlatego skutki porażenia piorunem, jeżeli są nieśmiertelne, mają również poważne następstwa.

Objawy porażenia piorunem to:

  • oparzenia;
  • złamania kości;
  • zaburzenia widzenia;
  • upośledzenia słuchu;
  • upośledzenie funkcji nerek;
  • uszkodzenie układu nerwowego – kręgosłupa oraz mózgu, np. paraliż kończyn;
  • uszkodzenie układu sercowo – naczyniowego, np. zaburzenia rytmu pracy serca, a czasami nawet zatrzymanie krążenia;
  • apatia;
  • pobudzenie;
  • utrata przytomności;
  • drgawki;
  • zmiany na skórze.

Większość ludzi nie pamięta samego uderzenia związanego z piorunem.

Jednak potem w ich organizmie zachodzą niepożądane zmiany.

Ofiary, które potrafią sobie coś przypomnieć z tego faktu, mówią, że czuły w ustach metaliczny posmak.

Czasami po porażeniu pojawiają się na ciele brązowe siniaki, które przypominają rozgałęzienia liści, a najprawdopodobniej pokazują drogę, którędy biegł prąd z naczyń włosowatych do powierzchni warstw skóry.

Przepływ prądu przez mózg może doprowadzić do zachwiania jego działania, a nawet do zmian w osobowości osoby porażonej piorunem.

Osobie porażonej piorunem należy niezwłocznie pomóc i wezwać pogotowie ratunkowe.

Jak uchronić się przed porażeniem piorunem?

Podczas burzy na pewno należy:

  • unikać przebywania na otwartej przestrzeni;
  • lepiej nie dotykać metalowych przedmiotów;
  • nie chronić się pod drzewami;
  • nie przemieszczać się, ponieważ człowiek, który biegnie albo jedzie rowerem jest bardziej narażony na uderzenia pioruna;
  • bardzo dobrym schronieniem jest wnętrze samochodu;

    piorun.jpg
    foto.depositphotos.com

  • w domu lepiej nie stać przy otwartych drzwiach, oknach, kominkach, umywalkach i nie używać urządzeń elektrycznych;
  • należy wyłączyć z gniazdka urządzenia elektryczne, ponieważ piorun indukuje napięcie, które może je uszkodzić;
  • okazuje się, że niebezpieczna może być nawet mokra trawa;
  • będąc podczas burzy na dworze, lepiej oddzielić się czymś od podłoża, np. koc, torba, plecak, ale nie może mieć metalowych elementów.

Fakty i mity na temat piorunów

Niektórzy uważają, że osoby porażonej piorunem nie wolno dotykać – ale jest to fałsz.

Osoby te twierdzą, że poprzez dotykanie osoby porażonej piorunem, można samemu zostać porażonym.

Osobie porażonej piorunem trzeba natychmiast pomóc, ponieważ może stracić przytomność, a chwilowo także wzrok i słuch.

Poza tym taka osoba jest zdezorientowana i wystraszona.

Wiele osób uważa, że telefon komórkowy ściąga pioruny – ale jest to nieprawda.

Takich przypadków było bardzo dużo, np. w Japonii i USA.

Jednak najnowsze badania dowodzą, że to nieprawda.

Jest to związane z tym, że bardzo dużo ludzi ma telefony, ale też dużo przez nie rozmawiają i także na dworze.

Wtedy ryzyko, że podczas takiej rozmowy dopadnie nas piorun jest większe.

Osoby porażone piorunem stają w płomieniach – fałsz, ponieważ błyskawica bardzo często spływa po osobie porażonej do ziemi.

Nie wolno chować się w samochodzie – jest to kolejny fałsz, ponieważ wnętrze samochodu to jedno z bezpieczniejszych miejsc poza domem, w którym można się schronić.

Dzieje się tak, ponieważ prąd spływa po karoserii do ziemi.

Parasol zwiększa ryzyko, że uderzy w nas piorun – tak to prawda.

Samotna osoba, która jest na otwartej przestrzeni i chroni się przed deszczem pod parasolem jest bardziej narażona na uderzenie pioruna niż osoba, która kucnęła.

Piorun nie uderza dwa razy w to samo miejsce – jest to fałsz, ponieważ do wyładowania może dojść dwa razy w tym samym miejscu.

Zależy to od wielkości oraz układu nagromadzonych ładunków, a także od oporu elektrycznego, który jest pomiędzy chmurą a powierzchnią ziemi.

W czasie burzy lepiej zdjąć z siebie biżuterię – jest to prawda, ponieważ niektóre metalowe przedmioty przyciągają pioruny.

Niezależnie od tego u osób, które zostały porażone piorunem, w miejscu, gdzie skóra stykała się, np. z łańcuszkiem albo zegarkiem, to były one najbardziej poparzone.

Później w takim samym kształcie pozostają blizny.

Czytaj także: LATARNIA Z MARACAIBO – FENOMEN WIECZNEJ BURZY

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.