UDAR SŁONECZNY, CIEPLNY A MOŻE WYCZERPANIE CIEPLNE? – POZNAJ „GORĄCYCH” ZABÓJCÓW
Udar słoneczny, cieplny lub wyczerpanie cieplne to skutki przegrzania organizmu i osłabienia cieplnego, które mogą dotknąć każdego – szczególnie w obliczu fali upałów. Co roku z ich powodu umierają setki osób, a mimo to wciąż lekceważymy m.in. ostrzeżenia o wysokich temperaturach i bez umiaru zażywamy słonecznych kąpieli, nie zachowując przy tym należytej ostrożności. Ale można się przed nimi chronić i warto to robić, bo konsekwencje mogą być nieodwracalne.
Kiedy jest za gorąco…
Wysoka temperatura otoczenia stanowi prawdziwe wyzwanie dla organizmu.
Musi on bowiem wykonać ciężką pracę, by utrzymać prawidłową ciepłotę wewnętrzną.
Dlaczego to takie istotne?
Ponieważ w temperaturze wyższej niż 42°C na poziomie komórkowym dochodzi do szeregu poważnych zmian, które mogą być nieodwracalne.
Do przegrzania organizmu dochodzi nie tylko, kiedy przebywamy na słońcu, ale także w dusznych, słabo wentylowanych pomieszczeniach (w sklepie, autobusie, samochodzie) lub podczas dużego wysiłku fizycznego w upalny dzień.
Dotyczy to szczególnie pory pomiędzy godzinami 11 a 15, kiedy słońce operuje najmocniej, a temperatura jest najwyższa.
Przegrzany organizm traci zdolność prawidłowej termoregulacji i nie daje rady odprowadzić nagromadzonego ciepła na zewnątrz.
Udar słoneczny
Udar słoneczny nazywany inaczej porażeniem słonecznym powstaje przy dużym, bezpośrednim nasłonecznieniu – przede wszystkim głowy oraz karku.
Mocne działanie promieni słonecznych na skórę głowy może doprowadzić nawet do przekrwienia opon mózgowych i mózgu.
Jakie objawy powinny nas szczególnie zaniepokoić?
Zanim dojdzie do udaru słonecznego, zwykle najpierw możemy zaobserwować objawy osłabienia cieplnego, tj.: skurcze mięśni brzucha lub kończyn.
Następnie może pojawić się osłabienie, bóle i zawroty głowy oraz zmęczenie.
Początkowo organizm wydziela duże ilości potu, ale po jakimś czasie skóra staje się nienaturalnie sucha pomimo odczuwalnego gorąca.
Może także wzrosnąć ciśnienie krwi.
Często pojawiają się dreszcze, a nawet nudności i wymioty.
Temperatura ciała wzrasta powyżej 40°C, tętno przyspiesza.
Gdy stan osoby dotkniętej udarem jest bardzo poważny, pojawia się zwiotczenie mięśni, majaczenia, utrata przytomności, a nawet śpiączka.
Udar cieplny
Udar cieplny (porażenie cieplne) jest reakcją organizmu na dłuższe przebywanie w wysokich temperaturach.
Często oprócz działania wysokiej temperatury na nasze ciało, dochodzi do tego wysoka wilgotność i brak lub bardzo mały przepływ powietrza.
Temperatura ciała staje się tak wysoka, że organizm nie jest w stanie samodzielnie jej obniżyć.
Ofiarę udaru cieplnego powinny zaniepokoić takie objawy jak: wysoka temperatura ciała (powyżej 39°C), gorąca, czerwona, sucha lub wilgotna skóra, szybkie, dobrze wyczuwalne tętno lub utrata przytomności.
Wyczerpanie cieplne
O wyczerpaniu cieplnym mówimy wtedy, gdy z powodu długiego przebywania na słońcu, w organizmie dochodzi do nadmiernej utraty płynów i soli.
Spada wówczas ciśnienie tętnicze krwi, co powoduje uczucie silnego zmęczenia i dochodzi do odwodnienia lekkiego stopnia.
Ofiara wyczerpania cieplnego ma dużą ciepłotę ciała 38-40°C, obficie się poci, czuje się słabo (czasami dochodzi do omdleń), ma zimną, bladą i wilgotną skórę, tętno jest szybkie, ale słabo odczuwalne, a pacjent może narzekać na bóle głowy, nudności, wymioty i pragnienie.
Najbardziej narażeni
Na udar cieplny, słoneczny lub wyczerpanie cieplne najbardziej narażone są małe dzieci i starsze osoby, ponieważ ich ośrodek termoregulacji nie działa w pełni sprawnie.
Do grupy ryzyka należą również osoby cierpiące na przewlekłe choroby, szczególnie układu krążenia i skóry.
Ze zbyt wysoką temperaturą gorzej radzą sobie także przyjmujący leki zaburzające pocenie (np. antyhistaminowe) i zmniejszające nawodnienie organizmu (moczopędne), osoby otyłe, a także pozostające pod wpływem alkoholu.
Lepiej zapobiegać
Kiedy temperatura przekracza 30 stopni, unikaj wychodzenia na zewnątrz, szczególnie w godzinach pomiędzy 11 a 15.
Bezpiecznie w pełnym słońcu możesz przebywać przez 10-15 minut.
Jeśli musisz to zrobić, zawsze pamiętaj o nakryciu głowy, okularach przeciwsłonecznych i lekkiej apaszce lub koszulce, by osłonić kark przed promieniowaniem słonecznym.
Wybieraj tkaniny naturalne i nieprzylegające do ciała – dzięki temu twoja skóra będzie mogła oddychać, najlepiej noś ubrania cienkie, ale z długim rękawem i nogawkami.
Zawsze miej ze sobą butelkę wody i popijaj ją małymi porcjami, zwiększając ilość płynów nawet do 4 litrów.
Bezwzględnie unikaj alkoholu.
Zadbaj o właściwą cyrkulację powietrza w zamkniętych pomieszczeniach, używaj wentylatorów i klimatyzacji, wietrz najlepiej rano lub wieczorem.
A jeśli tylko możesz skorzystać z chłodnego prysznica w ciągu dnia – zrób to koniecznie!
Pierwsza pomoc przy udarach
Jak postępować, kiedy ktoś padnie ofiarą udaru słonecznego?
- Zapewnij choremu cień i odpowiednią wentylację – poszukaj miejsca pod drzewem lub wejdź do najbliższego sklepu czy kawiarni. Wachluj poszkodowanego gazetą, kapeluszem itp.
- Poluzuj lub zdejmij mu ubranie – daj skórze szansę na oddanie ciepła wewnętrznego.
- Zastosuj chłodne, lecz nie zimne okłady – nigdy nie zanurzaj osoby po udarze w zimnej wodzie, bowiem na nagłą zmianę temperatur organizm zareaguje dreszczami, to zaś zwiększa produkcję ciepła. Kiedy dodatkowo dojdzie do obkurczenia naczyń podskórnych, skóra odda mniej ciepła.
- Podaj wodę – woda do picia powinna być chłodna, lecz nie zimna, bo wówczas reakcja będzie podobna jak przy zimnej kąpieli.
- Obserwuj temperaturę ciała – jeśli nie spada, a do tego wystąpią inne objawy udaru słonecznego, bezzwłocznie wezwij pomoc!
Tak samo postępujemy z ofiarami wyczerpania cieplnego.
U osób z udarem cieplnym postępujemy podobnie, z tym że NIE podajemy płynów i od razu wzywamy pogotowie.
Jeśli pomoc nie zostanie wezwana w odpowiednim czasie, może dojść do śpiączki, a nawet śmierci.
⇒ Czytaj także: HELIOTERAPIA – MĄDRZE KORZYSTAJ Z LECZNICZEJ MOCY SŁOŃCA!
*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.
P.S. Informacje przedstawione w artykule nie są pisane przez lekarza. Mają charakter informacyjny i nie stanowią fachowej porady medycznej. Wszelkie rady, które są na mojej stronie, stosujesz wyłącznie na własną odpowiedzialność.
